Cirrhose non compliquée
<table id="refer1" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 1 - Diagnostic de cirrhose</caption><tbody><tr><th>Bilan de 1<sup>ère</sup> intention</th></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;"><strong>Biologie (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suspicion-de-cirrhose-bilan-de-1ere-intention" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>)</strong></td></tr><tr><td><ul><li>ASAT, ALAT, PAL, GGT, Bilirubine,</li><li>NFS,</li><li>TP,</li><li>Glycémie à jeun, Cholestérol total, triglycérides,</li><li>Electrophorèse des protéines sériques,</li><li>Ferritine, cœfficient de saturation de la transferrine,</li><li>Sérologie VHB (+ sérologie VHD si AgHBs +),</li><li>Sérologie VHC (+ PCR en cas de positivité),</li><li>Sérologie VHA (IgG),</li><li>Sérologie VIH.</li></ul></td></tr><tr><td id="refer1b" style="background-color: #bef2d3; text-align: center;"><strong>Imagerie : échographie hépatique + doppler (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suspicion-de-cirrhose-echographie" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>)</strong></td></tr><tr><td>Recherche de :<ul><li>Dysmorphie hépatique,</li><li>Signes d'hypertension portale :<ul><li>Splénomégalie,</li><li>Modification du flux porte,</li><li>Circulation veineuse collatérale,</li><li>Ascite,</li></ul></li><li>Lésions focales,</li><li>Obstruction des veines sus-hépatiques.</li></ul></td></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;"><strong>Avis spécialisé nécessaire pour toute suspicion de cirrhose, après réalisation du bilan de 1<sup>ère</sup> intention.</strong></td></tr><tr><td><ul><li>La confirmation du diagnostic de cirrhose est de l'ordre de la consultation spécialisée et se basera sur une biopsie hépatique ou des tests non invasifs,</li><li>Si le diagnostic de cirrhose est confirmé, un bilan initial sera réalisé pour évaluer la sévérité et rechercher des complications.</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer2" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 2 - Bilan initial de sévérité et de suivi</caption><tbody><tr><th colspan="2">Bilan de sévérité et de suivi</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Biologique<br /> (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-bilan-de-suivi-initial" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>)<br /><br /></strong></td><td><p> Si examens non déjà réalisés :</p><ul><li>ASAT, ALAT, PAL, GGT, Bilirubine,</li><li>TP,</li><li>Albumine,</li><li>NFS,</li><li>Créatinine,</li><li>Alpha-fœtoprotéine.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Imagerie<br />(<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-echographie-hepatique" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>)<br /></strong></td><td>Échographie hépatique (si non réalisée, voir <a href="#refer1b">tableau 1</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Fibroscopie œso-gastro-duodénale (FOGD)</strong></td><td>Recherche de :<ul><li>Varices œsophagiennes (VO) ou gastriques (+ traitement si nécessaire),</li><li>Gastropathie d'hypertension portale.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Calcul du score de sévérité</th></tr><tr><td colspan="2">Score de sévérité :<ul><li>Score de MELD (<a href="https://www.ordotype.fr/liens-utiles/calcul-score-meld" target="_blank" rel="noopener">calculateur</a>),</li><li>Score de Child-Pugh (<a href="https://www.ordotype.fr/liens-utiles/caculateur-de-score-de-child-pugh" target="_blank" rel="noopener">calculateur</a>) (<a href="#refer6">tableau 6</a>).</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer3" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 3 : Bilan de suivi d'une cirrhose Child A</caption><tbody><tr><th colspan="2">Mesures générales </th></tr><tr><td colspan="2"><ul><li><strong>Prise en charge à 100 % : ALD n<sup>o</sup> 6</strong></li><li>Éducation du patient (<a href="https://www.ordotype.fr/recommandations/cirrhose" target="_blank" rel="noopener">version imprimable</a>) :<ul><li>Rappel des risques de l'automédication :<ul><li>Éviter la prise d'AINS, d'aspirine ou de sédatifs,</li><li>Prise de paracétamol possible sans dépasser 3 g/j,</li></ul></li><li>Arrêt de l'alcool (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/alcool" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>),</li><li>Arrêt du tabac (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/tabagisme" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>) et de la consommation de cannabis,</li><li>Arrêt de la consommation de drogues illicites,</li><li>Traitement précoce des infections (examens cutanés fréquents),</li><li>Bonne hygiène bucco-dentaire,</li><li>Réduction d'un excès pondéral (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/regime-surpoids" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>),</li><li>Alimentation équilibrée,</li><li>Pratique d'une activité physique régulière adaptée (voir fiche d'aide à la prescription),</li></ul></li><li>Information sur l'existence de réseaux de soins et d'associations de patients,</li><li>Vaccinations VHA, VHB, pneumocoque et grippe (<a href="#refer5">tableau 5</a>).</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2"><strong>Suivi paraclinique</strong></th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Bilan semestriel</strong></td><td><ul><li>Alpha-fœto-protéine (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-alpha-foetoproteine" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li>Échographie hépatique + Doppler (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-echographie-hepatique" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>).</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Bilan annuel</strong></td><td><ul><li>Biologique (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-bilan-biologique-de-suivi-annuel" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>) :<ul><li>ASAT, ALAT, PAL, GGT, Bilirubine,</li><li>TP,</li><li>Albumine,</li><li>NFS,</li><li>Créatinine,</li><li>Glycémie à jeun,</li><li>Alpha-fœtoprotéine,</li></ul></li><li>Échographie hépatique + Doppler (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-echographie-hepatique" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>).</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>FOGD</strong></td><td><ul><li>Tous les 2-3 ans en l'absence de VO,</li><li>Tous les 1 à 2 ans si VO de grade 1.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Ostéodensitométrie<br />(voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/osteoporose" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>)</strong></td><td>Si au moins 1 facteur de fragilité osseuse :<ul><li>Corticothérapie au long cours (>7,5 mg/j, > 3 mois).</li><li>Hypogonadisme prolongé (dont ménopause).</li><li>IMC < 19 kg/m<sup>2</sup>,</li><li>Ménopause < 45 ans,</li><li>ATCD personnels ou familiaux de fractures périphériques ou vertébrales.</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer4" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 4 - Principales étiologies de cirrhose</caption><tbody><tr><th><strong>Étiologies</strong></th><th><strong>Éléments d'orientation</strong></th></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;" colspan="2"><strong>Fréquentes</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Alcool</strong></td><td>Rapport ASAT/ALAT> 2 </td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>VHB</strong></td><td>AgHBs +</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>VHC</strong></td><td>Sérologie VHC + <strong>ET </strong> PCR VHC +</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Stéathopathie métabolique</strong></td><td>Surpoids, diabète, dyslipidémie, syndrome métabolique, histologie</td></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;" colspan="2"><strong> Rares</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>VHB + VHD</strong></td><td>AgHBs + et PCR VHD +</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Cholangite biliaire primitive</strong></td><td>Anticorps anti-mitochondries M2, histologie</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Cholangite sclérosante primitive</strong></td><td>Bili-IRM, contexte de MICI</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Cirrhose biliaire secondaire</strong></td><td>Obstruction chronique des voies biliaires</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Hépatite auto-immune</strong></td><td>Anticorps anti-tissus (anti-mucles lisses, anti-LKM, anti-LC 1), histologie</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Hémochromatose génétique<br />(voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/hyperferritinemie" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>)</strong></td><td>Cœfficient de saturation de la transferrine > 45%, ferritine ↗, mutation, du gène <em>HFE</em>.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Syndome de Budd-Chiari</strong></td><td>Obstruction des veines sus-hépatique (imagerie)</td></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;" colspan="2"><strong>Très rares</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Maladie de Wilson</strong></td><td>Cuivre urinaire des 24h ↗, céruloplasmine ↘, anneau de Kayser-Fleischer, tests génétiques, biopsie</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Déficit en α1-antitrypsine</strong></td><td>α1-antitrypsine effondrée, emphysème pulmonaire</td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer5" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 5 - Vaccinations recommandées pour les adultes vivant avec une maladie du foie</caption><tbody><tr><th><strong>Vaccin</strong></th><th><strong>Schéma vaccinal</strong></th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Vaccination de la population générale</strong></td><td>Suivre les recommandations de la population générale adulte (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/vaccination" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Hépatite A</strong></td><td><ul><li>AVAXIM 160<sup>® </sup>: 2 doses : M0 → M6 à M12 (jusqu'à M36) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-a-avaxim-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li>HAVRIX 1440<sup>® </sup>: 2 doses : M0 → M6 à M12 (jusqu'à M60) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-a-havrix-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li>VAQTA 50<sup>® </sup>: 2 doses : M0 → M6 à M18 (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-a-vaqta-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li>TWINRIX ADULTE<sup>® </sup>(combiné VHA+VHB) : 3 doses M0 → M1 → M6) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-a-et-b-twinrix-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>).</li></ul><strong>Infos :</strong><ul><li>Pas de rappel après la 2<sup>ème</sup> dose,</li><li>Remboursé en cas d'hépatopathie chronique active,</li><li>Sérologie (IgG) possible avant le vaccin pour vérifier l'absence d'immunsation.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Hépatite B</strong></td><td><strong>Résultats de la sérologie VHB :</strong><ul><li>Ag HBs -, et :<ul><li>Ac anti-HBs - (<10 UI/L), Ac anti-HBc - : vacciner (schéma complet),</li><li>Ac anti-HBs + (10-99 UI/L), Ac anti-HBc- : en l'absence de preuve vaccinale, administrer 1 dose unique,</li><li>Ac anti-HBs + (> 100 UI/L), Ac anti-HBc - : pas d'indication vaccinale,</li><li>Ac anti-HBs + ou -, anti-HBc + : pas d'indication vaccinale.</li></ul></li></ul><strong>Schéma complet</strong> (2 possibilités) :<ul><li>Possibilité 1 (3 doses) :<ul><li>Dose 1 : M0,</li><li>Dose 2 : 1-2 mois après la dose 1 (M1 ou M2),</li><li>Dose 3 : 6 mois après la dose 2 (M7 ou M8),</li></ul></li><li>Possibilité 2 (1 dose puis contrôle) :<ul><li>Dose 1 : M0,</li><li>Sérologie de contrôle 4 à 8 semaines après la dose 1 :<ul><li>Ac anti-HBs > 100 UI/L : stop,</li><li>Ac < 100 UI/L :<ul><li>Faire la dose 2, 1 mois plus tard,</li><li>Faire la dose 3, 6 mois après la dose 2.</li></ul></li></ul></li></ul></li></ul>Vaccins disponibles (adulte) :<ul><li>ENGERIX B 20 µg<sup>®</sup> <a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/engerix-adulte" target="_blank" rel="noopener">(ordonnance)</a>,</li><li>HBVAXPRO 10 µg<sup>®</sup> (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-b-hbvaxpro-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li>TWINRIX ADULTE<sup>®</sup> (combiné VHA + VHB, 3 doses : M0 → M1 → M6) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-a-et-b-twinrix-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>).</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Grippe</strong></td><td>Vaccination annuelle</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Pneumocoque</strong></td><td><ul><li data-w-id="b33703be-83f4-c018-4b4f-928eae19ce36" data-wf-id="["b33703be-83f4-c018-4b4f-928eae19ce36"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">1 dose de vaccin 13-valent (PREVENAR13<sup>®</sup>) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/cirrhose-prevenar-13-pneumocoque-13-valent" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li data-w-id="1b2c7c7f-192c-9995-542b-6683a3ae7aa4" data-wf-id="["1b2c7c7f-192c-9995-542b-6683a3ae7aa4"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">2 mois plus tard : 1 dose de vaccin 23 valent (PNEUMOVAX<sup>®</sup>) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/cirrhose-pneumovax-pneumocoque-23-valent" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li data-w-id="a8fc10d8-4c9b-a9ca-2b5d-f0d2babf2eba" data-wf-id="["a8fc10d8-4c9b-a9ca-2b5d-f0d2babf2eba"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Puis tous les 5 ans : 1 dose de vaccin-23 (PNEUMOVAX<sup>®</sup>) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/cirrhose-pneumovax-pneumocoque-23-valent" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>).</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>COVID-19</strong></td><td>Indiqué, pas d'adaptation par rapport à la population générale</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Vaccination de l'entourage</strong></td><td>Vaccination de l'entourage chaque année contre la grippe</td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer6" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 6 - Score de Child-Pugh</caption><tbody><tr><th colspan="4">Score de Child-Pugh</th></tr><tr><td style="text-align: center;"> </td><td style="text-align: center;"><strong>1 point</strong></td><td style="text-align: center;"><strong>2 points</strong></td><td style="text-align: center;"><strong>3 points</strong></td></tr><tr><td> Encéphalopathie</td><td style="text-align: center;">Absente</td><td style="text-align: center;">Grade 1 ou 2</td><td style="text-align: center;">Grade 3 ou 4</td></tr><tr><td> Ascite</td><td style="text-align: center;">Absente</td><td style="text-align: center;">Minime</td><td style="text-align: center;">Modérée </td></tr><tr><td> Bilirubine totale (µmol/L) </td><td style="text-align: center;"> <35</td><td style="text-align: center;"> 35-50</td><td style="text-align: center;">>50</td></tr><tr><td> Albumine (g/L)</td><td style="text-align: center;"> >35</td><td style="text-align: center;"> 28 à 35</td><td style="text-align: center;"><28</td></tr><tr><td> TP(%)</td><td style="text-align: center;"> >50</td><td style="text-align: center;"> 40-50</td><td style="text-align: center;"><40</td></tr><tr><td colspan="4"><ul><li>Classe A : entre 5 et 6 points (cirrhose compensée)</li><li>Classe B : entre 7 et 9 points (cirrhose décompensée)</li><li>Classe C : entre 10 et 15 points (cirrhose décompensée)</li></ul></td></tr></tbody></table>
<table id="refer1" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 1 - Diagnostic de cirrhose</caption><tbody><tr><th>Bilan de 1<sup>ère</sup> intention</th></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;"><strong>Biologie (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suspicion-de-cirrhose-bilan-de-1ere-intention" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>)</strong></td></tr><tr><td><ul><li>ASAT, ALAT, PAL, GGT, Bilirubine,</li><li>NFS,</li><li>TP,</li><li>Glycémie à jeun, Cholestérol total, triglycérides,</li><li>Electrophorèse des protéines sériques,</li><li>Ferritine, cœfficient de saturation de la transferrine,</li><li>Sérologie VHB (+ sérologie VHD si AgHBs +),</li><li>Sérologie VHC (+ PCR en cas de positivité),</li><li>Sérologie VHA (IgG),</li><li>Sérologie VIH.</li></ul></td></tr><tr><td id="refer1b" style="background-color: #bef2d3; text-align: center;"><strong>Imagerie : échographie hépatique + doppler (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suspicion-de-cirrhose-echographie" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>)</strong></td></tr><tr><td>Recherche de :<ul><li>Dysmorphie hépatique,</li><li>Signes d'hypertension portale :<ul><li>Splénomégalie,</li><li>Modification du flux porte,</li><li>Circulation veineuse collatérale,</li><li>Ascite,</li></ul></li><li>Lésions focales,</li><li>Obstruction des veines sus-hépatiques.</li></ul></td></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;"><strong>Avis spécialisé nécessaire pour toute suspicion de cirrhose, après réalisation du bilan de 1<sup>ère</sup> intention.</strong></td></tr><tr><td><ul><li>La confirmation du diagnostic de cirrhose est de l'ordre de la consultation spécialisée et se basera sur une biopsie hépatique ou des tests non invasifs,</li><li>Si le diagnostic de cirrhose est confirmé, un bilan initial sera réalisé pour évaluer la sévérité et rechercher des complications.</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer2" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 2 - Bilan initial de sévérité et de suivi</caption><tbody><tr><th colspan="2">Bilan de sévérité et de suivi</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Biologique<br /> (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-bilan-de-suivi-initial" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>)<br /><br /></strong></td><td><p> Si examens non déjà réalisés :</p><ul><li>ASAT, ALAT, PAL, GGT, Bilirubine,</li><li>TP,</li><li>Albumine,</li><li>NFS,</li><li>Créatinine,</li><li>Alpha-fœtoprotéine.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Imagerie<br />(<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-echographie-hepatique" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>)<br /></strong></td><td>Échographie hépatique (si non réalisée, voir <a href="#refer1b">tableau 1</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Fibroscopie œso-gastro-duodénale (FOGD)</strong></td><td>Recherche de :<ul><li>Varices œsophagiennes (VO) ou gastriques (+ traitement si nécessaire),</li><li>Gastropathie d'hypertension portale.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Calcul du score de sévérité</th></tr><tr><td colspan="2">Score de sévérité :<ul><li>Score de MELD (<a href="https://www.ordotype.fr/liens-utiles/calcul-score-meld" target="_blank" rel="noopener">calculateur</a>),</li><li>Score de Child-Pugh (<a href="https://www.ordotype.fr/liens-utiles/caculateur-de-score-de-child-pugh" target="_blank" rel="noopener">calculateur</a>) (<a href="#refer6">tableau 6</a>).</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer3" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 3 : Bilan de suivi d'une cirrhose Child A</caption><tbody><tr><th colspan="2">Mesures générales </th></tr><tr><td colspan="2"><ul><li><strong>Prise en charge à 100 % : ALD n<sup>o</sup> 6</strong></li><li>Éducation du patient (<a href="https://www.ordotype.fr/recommandations/cirrhose" target="_blank" rel="noopener">version imprimable</a>) :<ul><li>Rappel des risques de l'automédication :<ul><li>Éviter la prise d'AINS, d'aspirine ou de sédatifs,</li><li>Prise de paracétamol possible sans dépasser 3 g/j,</li></ul></li><li>Arrêt de l'alcool (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/alcool" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>),</li><li>Arrêt du tabac (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/tabagisme" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>) et de la consommation de cannabis,</li><li>Arrêt de la consommation de drogues illicites,</li><li>Traitement précoce des infections (examens cutanés fréquents),</li><li>Bonne hygiène bucco-dentaire,</li><li>Réduction d'un excès pondéral (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/regime-surpoids" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>),</li><li>Alimentation équilibrée,</li><li>Pratique d'une activité physique régulière adaptée (voir fiche d'aide à la prescription),</li></ul></li><li>Information sur l'existence de réseaux de soins et d'associations de patients,</li><li>Vaccinations VHA, VHB, pneumocoque et grippe (<a href="#refer5">tableau 5</a>).</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2"><strong>Suivi paraclinique</strong></th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Bilan semestriel</strong></td><td><ul><li>Alpha-fœto-protéine (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-alpha-foetoproteine" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li>Échographie hépatique + Doppler (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-echographie-hepatique" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>).</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Bilan annuel</strong></td><td><ul><li>Biologique (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-bilan-biologique-de-suivi-annuel" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>) :<ul><li>ASAT, ALAT, PAL, GGT, Bilirubine,</li><li>TP,</li><li>Albumine,</li><li>NFS,</li><li>Créatinine,</li><li>Glycémie à jeun,</li><li>Alpha-fœtoprotéine,</li></ul></li><li>Échographie hépatique + Doppler (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/suivi-de-cirrhose-echographie-hepatique" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>).</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>FOGD</strong></td><td><ul><li>Tous les 2-3 ans en l'absence de VO,</li><li>Tous les 1 à 2 ans si VO de grade 1.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Ostéodensitométrie<br />(voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/osteoporose" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>)</strong></td><td>Si au moins 1 facteur de fragilité osseuse :<ul><li>Corticothérapie au long cours (>7,5 mg/j, > 3 mois).</li><li>Hypogonadisme prolongé (dont ménopause).</li><li>IMC < 19 kg/m<sup>2</sup>,</li><li>Ménopause < 45 ans,</li><li>ATCD personnels ou familiaux de fractures périphériques ou vertébrales.</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer4" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 4 - Principales étiologies de cirrhose</caption><tbody><tr><th><strong>Étiologies</strong></th><th><strong>Éléments d'orientation</strong></th></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;" colspan="2"><strong>Fréquentes</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Alcool</strong></td><td>Rapport ASAT/ALAT> 2 </td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>VHB</strong></td><td>AgHBs +</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>VHC</strong></td><td>Sérologie VHC + <strong>ET </strong> PCR VHC +</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Stéathopathie métabolique</strong></td><td>Surpoids, diabète, dyslipidémie, syndrome métabolique, histologie</td></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;" colspan="2"><strong> Rares</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>VHB + VHD</strong></td><td>AgHBs + et PCR VHD +</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Cholangite biliaire primitive</strong></td><td>Anticorps anti-mitochondries M2, histologie</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Cholangite sclérosante primitive</strong></td><td>Bili-IRM, contexte de MICI</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Cirrhose biliaire secondaire</strong></td><td>Obstruction chronique des voies biliaires</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Hépatite auto-immune</strong></td><td>Anticorps anti-tissus (anti-mucles lisses, anti-LKM, anti-LC 1), histologie</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Hémochromatose génétique<br />(voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/hyperferritinemie" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>)</strong></td><td>Cœfficient de saturation de la transferrine > 45%, ferritine ↗, mutation, du gène <em>HFE</em>.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Syndome de Budd-Chiari</strong></td><td>Obstruction des veines sus-hépatique (imagerie)</td></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;" colspan="2"><strong>Très rares</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Maladie de Wilson</strong></td><td>Cuivre urinaire des 24h ↗, céruloplasmine ↘, anneau de Kayser-Fleischer, tests génétiques, biopsie</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Déficit en α1-antitrypsine</strong></td><td>α1-antitrypsine effondrée, emphysème pulmonaire</td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer5" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 5 - Vaccinations recommandées pour les adultes vivant avec une maladie du foie</caption><tbody><tr><th><strong>Vaccin</strong></th><th><strong>Schéma vaccinal</strong></th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Vaccination de la population générale</strong></td><td>Suivre les recommandations de la population générale adulte (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/vaccination" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Hépatite A</strong></td><td><ul><li>AVAXIM 160<sup>® </sup>: 2 doses : M0 → M6 à M12 (jusqu'à M36) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-a-avaxim-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li>HAVRIX 1440<sup>® </sup>: 2 doses : M0 → M6 à M12 (jusqu'à M60) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-a-havrix-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li>VAQTA 50<sup>® </sup>: 2 doses : M0 → M6 à M18 (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-a-vaqta-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li>TWINRIX ADULTE<sup>® </sup>(combiné VHA+VHB) : 3 doses M0 → M1 → M6) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-a-et-b-twinrix-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>).</li></ul><strong>Infos :</strong><ul><li>Pas de rappel après la 2<sup>ème</sup> dose,</li><li>Remboursé en cas d'hépatopathie chronique active,</li><li>Sérologie (IgG) possible avant le vaccin pour vérifier l'absence d'immunsation.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Hépatite B</strong></td><td><strong>Résultats de la sérologie VHB :</strong><ul><li>Ag HBs -, et :<ul><li>Ac anti-HBs - (<10 UI/L), Ac anti-HBc - : vacciner (schéma complet),</li><li>Ac anti-HBs + (10-99 UI/L), Ac anti-HBc- : en l'absence de preuve vaccinale, administrer 1 dose unique,</li><li>Ac anti-HBs + (> 100 UI/L), Ac anti-HBc - : pas d'indication vaccinale,</li><li>Ac anti-HBs + ou -, anti-HBc + : pas d'indication vaccinale.</li></ul></li></ul><strong>Schéma complet</strong> (2 possibilités) :<ul><li>Possibilité 1 (3 doses) :<ul><li>Dose 1 : M0,</li><li>Dose 2 : 1-2 mois après la dose 1 (M1 ou M2),</li><li>Dose 3 : 6 mois après la dose 2 (M7 ou M8),</li></ul></li><li>Possibilité 2 (1 dose puis contrôle) :<ul><li>Dose 1 : M0,</li><li>Sérologie de contrôle 4 à 8 semaines après la dose 1 :<ul><li>Ac anti-HBs > 100 UI/L : stop,</li><li>Ac < 100 UI/L :<ul><li>Faire la dose 2, 1 mois plus tard,</li><li>Faire la dose 3, 6 mois après la dose 2.</li></ul></li></ul></li></ul></li></ul>Vaccins disponibles (adulte) :<ul><li>ENGERIX B 20 µg<sup>®</sup> <a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/engerix-adulte" target="_blank" rel="noopener">(ordonnance)</a>,</li><li>HBVAXPRO 10 µg<sup>®</sup> (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-b-hbvaxpro-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li>TWINRIX ADULTE<sup>®</sup> (combiné VHA + VHB, 3 doses : M0 → M1 → M6) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vaccin-hepatite-a-et-b-twinrix-adulte" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>).</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Grippe</strong></td><td>Vaccination annuelle</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Pneumocoque</strong></td><td><ul><li data-w-id="b33703be-83f4-c018-4b4f-928eae19ce36" data-wf-id="["b33703be-83f4-c018-4b4f-928eae19ce36"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">1 dose de vaccin 13-valent (PREVENAR13<sup>®</sup>) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/cirrhose-prevenar-13-pneumocoque-13-valent" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li data-w-id="1b2c7c7f-192c-9995-542b-6683a3ae7aa4" data-wf-id="["1b2c7c7f-192c-9995-542b-6683a3ae7aa4"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">2 mois plus tard : 1 dose de vaccin 23 valent (PNEUMOVAX<sup>®</sup>) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/cirrhose-pneumovax-pneumocoque-23-valent" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li data-w-id="a8fc10d8-4c9b-a9ca-2b5d-f0d2babf2eba" data-wf-id="["a8fc10d8-4c9b-a9ca-2b5d-f0d2babf2eba"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Puis tous les 5 ans : 1 dose de vaccin-23 (PNEUMOVAX<sup>®</sup>) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/cirrhose-pneumovax-pneumocoque-23-valent" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>).</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>COVID-19</strong></td><td>Indiqué, pas d'adaptation par rapport à la population générale</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Vaccination de l'entourage</strong></td><td>Vaccination de l'entourage chaque année contre la grippe</td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer6" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 6 - Score de Child-Pugh</caption><tbody><tr><th colspan="4">Score de Child-Pugh</th></tr><tr><td style="text-align: center;"> </td><td style="text-align: center;"><strong>1 point</strong></td><td style="text-align: center;"><strong>2 points</strong></td><td style="text-align: center;"><strong>3 points</strong></td></tr><tr><td> Encéphalopathie</td><td style="text-align: center;">Absente</td><td style="text-align: center;">Grade 1 ou 2</td><td style="text-align: center;">Grade 3 ou 4</td></tr><tr><td> Ascite</td><td style="text-align: center;">Absente</td><td style="text-align: center;">Minime</td><td style="text-align: center;">Modérée </td></tr><tr><td> Bilirubine totale (µmol/L) </td><td style="text-align: center;"> <35</td><td style="text-align: center;"> 35-50</td><td style="text-align: center;">>50</td></tr><tr><td> Albumine (g/L)</td><td style="text-align: center;"> >35</td><td style="text-align: center;"> 28 à 35</td><td style="text-align: center;"><28</td></tr><tr><td> TP(%)</td><td style="text-align: center;"> >50</td><td style="text-align: center;"> 40-50</td><td style="text-align: center;"><40</td></tr><tr><td colspan="4"><ul><li>Classe A : entre 5 et 6 points (cirrhose compensée)</li><li>Classe B : entre 7 et 9 points (cirrhose décompensée)</li><li>Classe C : entre 10 et 15 points (cirrhose décompensée)</li></ul></td></tr></tbody></table>
Sources et recommandations
Auteur(s)
Relecteur(s)

Cirrhose
Contenu Premium
Réduisez votre charge mentale
Plus besoin de multiplier les sources pour trouver une information fiable et à jour. Ordotype centralise toutes les informations dans un seul moteur de recherche.
Gagnez du temps
Ne perdez plus de temps à réécrire les mêmes informations grâce aux 1500+ ordonnances types et conseils patients prérédigés.
Restez à jour
Ordotype veille pour vous et s’adapte en continu aux nouvelles recommandations. Notre équipe veille à ce que nos fiches soient toujours d’actualités.
Résumé des recommandations récentes et ordonnances types de bilans et traitements pour la prise en charge de la cirrhose non compliquée en médecine générale.
Rappels essentiels des revues et recommandations récentes sur le diagnostic et la prise en charge de la cirrhose non compliquée en médecine générale.
Fiches conseils imprimables pour les patients présentant une cirrhose non compliquée
Ordonnances types de bilans et rappel des principales étiologies de la cirrhose non compliquée