{{toaster text}}
Vitamine D
<table cellpadding="5"><tbody><tr><td><strong>Sommaire</td></strong></tr><tr><td><a href="#refer1">Indications à la réalisation du dosage de vitamine D<svg width="8" height="14" viewBox="0 0 8 14" fill="none" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg"><path d="M1 13L7 7L1 1" stroke="#0C0E16" stroke-opacity="0.6" stroke-width="2" stroke-linecap="round" stroke-linejoin="round"/></svg></a><br/><a href="#refer2">Insuffisance en vitamine D - Diagnostic positif<svg width="8" height="14" viewBox="0 0 8 14" fill="none" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg"><path d="M1 13L7 7L1 1" stroke="#0C0E16" stroke-opacity="0.6" stroke-width="2" stroke-linecap="round" stroke-linejoin="round"/></svg></a><br/><a href="#refer3">Supplémentation<svg width="8" height="14" viewBox="0 0 8 14" fill="none" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg"><path d="M1 13L7 7L1 1" stroke="#0C0E16" stroke-opacity="0.6" stroke-width="2" stroke-linecap="round" stroke-linejoin="round"/></svg></a><br/><a href="#refer4">Hypervitaminose D<svg width="8" height="14" viewBox="0 0 8 14" fill="none" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg"><path d="M1 13L7 7L1 1" stroke="#0C0E16" stroke-opacity="0.6" stroke-width="2" stroke-linecap="round" stroke-linejoin="round"/></svg></a><br /><a href="#redac_and_ref">Sources et recommandations<svg width="8" height="14" viewBox="0 0 8 14" fill="none" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg"><path d="M1 13L7 7L1 1" stroke="#0C0E16" stroke-opacity="0.6" stroke-width="2" stroke-linecap="round" stroke-linejoin="round"/></svg></a></td></tr></tbody></table>
<table cellpadding="5" id="refer1"><caption>Tableau 1 - Indications à la réalisation du dosage de vitamine D</caption><tbody><tr><th colspan="3">Indications recommandées par la <abbr data-tooltip="Haute autorité de santé">HAS</abbr> (remboursées)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Suspicion de rachitisme,</li><li>Suspicion d'ostéomalacie,</li><li>Suivi ambulatoire de l'adulte transplanté rénal au-delà de 3 mois après la transplantation,</li><li>Chirurgie bariatrique : avant et après,</li><li>Évaluation et prise en charge de la personne âgée sujette aux chutes répétées,</li><li>Respect des résumés des caractéristiques du produit des médicaments préconisant la réalisation du dosage de la vitamine D.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Indications élargies <abbr data-tooltip="Non remboursé">NR</abbr> (proposition d'experts, non remboursées)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Toute situation de fragilité osseuse avec fractures non traumatiques ou densité minérale osseuse faible,</li><li>Pathologies chroniques sévères à risque de carence (hépatopathies, néphropathies, <abbr data-tooltip="Bronchopneumopathie chronique obstructive">BPCO</abbr>, insuffisance cardiaque et/ou respiratoire, cancers, diabète, obésité, maladies autoimmunes ou inflammatoires)</li><li>Toute situation de malabsorption,</li><li>Prématurité < 32 <abbr data-tooltip="Semaines d'aménorrhée">SA</abbr> (contrôle à 1 mois de vie),</li><li>Signes de surcharge en vitamine D (cf <a href="#refer4">tableau 4</a>, mucovicidose),</li><li>Signes compatibles avec un déficit profond en vitamine D (cf <a href="#refer2">tableau 2</a>),</li><li>Hyperparathyroïdie primitive,</li><li>Granulomatose (ex : sarcoïdose),</li><li>Bilan phospho-calcique incluant le dosage de la parathormone (aide à l'interprétation des résultats),</li><li>Avant instauration d'un traitement anti-ostéoporotique,</li><li>Prise de traitement modifiant le métabolisme de la vitamine D (anticonvulsivants, phénobarbital, corticoïdes, millepertuis, kétoconazole,...),</li><li>Exposition solaire nulle ou quasi-nulle,</li><li>Autres situations à risque (cf <a href="#refer3">tableau 3</a>).</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer2"><caption>Tableau 2 -Insuffisance en vitamine D - Diagnostic positif</caption><tbody><tr><th colspan="3" style="text-align: center;"><strong>Clinique</strong></th></tr><tr><td rowspan="4" style="text-align: center;"><strong>Osseux</strong></td><td style="text-align: center;">Ostéoporose</td><td><a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/osteoporose" rel="noopener" target="_blank">Voir fiche</a></td></tr><tr><td style="text-align: center;">Rachitisme</td><td><ul><li>Signes d'hypocalcémie : convulsions, retard de croissance, hypotonie musculaire, crises de tétanie,...</li><li>Chapelet costal, nouures épiphysaires,</li><li>Douleurs osseuses,</li><li>Retard de fermeture des fontanelles,...</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;">Ostéomolacie</td><td>Douleurs osseuses généralisées ou localisées (à la pression du sternum ou de la crête tibiale).</td></tr><tr><td style="text-align: center;">Douleurs osseuses</td><td><ul><li>Lombaires, puis bassin et cuisses,</li><li>Costales.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Musculaire</strong></td><td style="text-align: center;">Faiblesse musculaire proximale</td><td><ul><li>Démarche dandinante,</li><li>Marche ralentie,</li><li>Passage position assise-debout ralenti.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align: center;"><strong>Paraclinique</strong></th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>25(OH)D (D2+D3) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/dosage-vitamine-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</strong></td><td colspan="2" style="text-align: left;"><ul><li>Carence : 25(OH)D < 10 ng/mL,</li><li>Insuffisance : 10 ng/mL< 25(OH)D < 30 ng/mL,</li><li>Valeurs souhaitaibles : 30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL,</li><li><strong>Ne pas doser la 1,25(OH)-vitamine D</strong> (réservée à de rares indications spécialisées).</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align: center;">Situations à risque</th></tr><tr><td colspan="3" style="text-align: left;"><ul><li>Âge > 65 ans,</li><li>Faible exposition solaire (vêtements couvrants, vie en institution),</li><li>Maladies chroniques (pathologies cardiaques, pulmonaires, hépatopathies, néphropathies, cancers...),</li><li>Diabète,</li><li>Obésité,</li><li>Véganisme,</li><li>Prise de traitement modifiant le métabolisme de la vitamine D (anticonvulsivants, phénobarbital, corticoïdes, millepertuis, kétoconazole,...),</li><li>Femmes enceintes.</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer3"><caption>Tableau 3 - Supplémentation</caption><tbody><tr><th colspan="3">Généralités</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Traitement à prendre au cours d'un repas,</li><li>La substitution quotidienne permet une meilleure stabilité mais entraine un risque de mauvaise compliance,</li><li>Veiller à un apport alimentaire en calcium suffisant (1 g/jour). Supplémenter si nécessaire. (<a href="https://www.ordotype.fr/liens-utiles/calculateur-des-apports-calciques-grio" rel="noopener" target="_blank">questionnaire d'évaluation des apports</a>, 5 minutes).</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Pédiatrie (0-18 ans)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li><strong>Supplémentation</strong> <strong>systématique de 0 à 18 ans</strong> sans dosage préalable de la vitamine D,</li><li>Le dosage de la vitamine D n'est pas recommandé dans la population pédiatrique générale (voir indications <a href="#refer1">tableau 1</a>),</li><li>Objectif en cas de dosage : 30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL,</li><li>L'utilisation de compléments alimentaires n'est pas recommandée : cas de surdosages rapportés (hypercalcémie sévère avec néphrocalcinose). Vérifier l'existence d'une telle prise avant de débuter la supplémentation,</li><li>Apports calciques recommandés : ≥ 3-4 portions de produits laitiers par jour.</li></ul></td></tr><tr><td colspan="3" style="background-color: #bef2d3; text-align: center;"><strong>Supplémentation de 0 à 18 ans (hors pathologies chroniques, voir <a href="#refer1">tableau 1</a>)</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Facteurs de risque</strong></td><td colspan="2"><ul><li>Peau noire,</li><li>Obésité,</li><li>Absence d'exposition au soleil,</li><li>Régime végan.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>1<sup>ère</sup> intention : <br/>supplémentation quotidienne</strong></td><td colspan="2"><ul><li><strong>0-2 ans :</strong> 400 - 800 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>) quel que soit le type d'allaitement (maternel ou artificiel), </li><li><strong>2-18 ans :</strong><ul><li>Absence de facteurs de risque : 400 - 800 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>),</li><li>Présence de facteurs de risque : 800 - 1600 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</li></ul></li><li style="list-style-type: none;"></li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><p><strong>Mauvaise observance de la supplémentation quotidienne ET âge ≥ 2 ans :<br/>supplémentation intermittente</strong></p></td><td colspan="2"><ul><li>Absence de facteurs de risque :<ul><li>50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous le 3 mois (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-50-000-ui-3-mois" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>), ou</li><li>80 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> 2 fois par an en automne et hiver (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-1-ampoule-en-automne-et-en-hiver" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>),</li></ul></li><li>Présence de facteur de risque :<ul><li>50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> toutes les 6 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-1-ampoule-6-semaines" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>), ou</li><li>80 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous les 3 mois (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-1-ampoule-3-mois" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</li></ul></li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Patients ostéoporotiques ou à risque d'ostéoporose (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/osteoporose" rel="noopener" target="_blank">voir fiche</a>)</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Objectif</strong></td><td colspan="2">30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL.</td></tr><tr><td rowspan="2" style="text-align: center;"><strong>Dose de charge</strong></td><td style="text-align: center;">25(OH)D < 20 ng/mL</td><td style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> par semaine pendant 8 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-25-oh-d-20-ng-ml-dose-de-charge" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;">20 ng/mL < 25(OH)D < 30 ng/mL</td><td style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> par semaine pendant 4 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-25-oh-d-20-30-ng-ml-dose-de-charge-copy" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Dose d'entretien</strong></td><td colspan="2" style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/mois au long cours (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-dose-dentretien" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td rowspan="2" style="text-align: center;"><strong>Suivi biologique à 3 mois <br/>(<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/dosage-vitamine-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</strong></td><td><p style="text-align: center;">25(OH)D < 30 ng/mL</p></td><td><ul><li>Réduction de l'intervalle entre 2 prises (50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> toutes les 2 semaines), ou</li><li>Augmentation de la posologie à 80 000 - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/mois.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;">25(OH)D > 60 ng/mL</td><td>Espacer les prises : 50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous les 2 mois.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Suivi biologique au long cours</strong></td><td colspan="2"><ul><li>Annuel si dosage stable et dans la cible (30-60 ng/mL),</li><li>Adaptation de la fréquence de suivi si dosage instable.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Grossesse</th></tr><tr><td colspan="3">1 dose de 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> au 3<sup>ème</sup> trimestre (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vitamine-d-100-000-ui-grossesse" rel="noopener" spellcheck="false" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer4"><caption>Tableau 4 - Hypervitaminose D</caption><tbody><tr><th colspan="2">Complications</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Généralités</strong></td><td>Les complications sont principalement dûes à l'hypercalcémie induite.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Aiguës</strong></td><td><ul><li>Céphalées, apathie, confusion, irritabilité,</li><li>Asthénie,</li><li>Soif, polyuro-polydipsie, déshydratation,</li><li>Nausées, vomissements, anorexie.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Complications chroniques</strong></td><td><ul><li>Enfant : cassure de la courbe staturale,</li><li>Arythmie cardiaque, infarctus du myocarde,</li><li>Insuffisance rénale,</li><li>Lithiases calciques rénales, néphrocalcinose,</li><li>Calcifications extra-squelettiques.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Biologie (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/hypervitaminose-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Diagnostic positif<br/></strong></td><td style="text-align: left;">25(OH)D > 150 ng/mL.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Complications associées</strong></td><td><ul><li>Hypercalcémie,</li><li>Hypercalciurie,</li><li>Insuffisance rénale.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Etiologies</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Excès d'apport</strong></td><td><ul><li>Iatrogène,</li><li>Alimentaire.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Prise en charge thérapeutique</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Asymptomatique</strong></td><td><ul><li>Arrêt de la vitamine D,</li><li>Régime pauvre en calcium,</li><li>Hydratation abondante.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Symptomatique</strong></td><td><p>Hospitalisation si nécessaire pour prise en charge symptomatique de l'hypercalcémie (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/hypercalcemie" rel="noopener" target="_blank">voir fiche</a>).</p></td></tr></tbody></table>
<table cellpadding="5" id="refer1"><caption>Tableau 1 - Indications à la réalisation du dosage de vitamine D</caption><tbody><tr><th colspan="3">Indications recommandées par la <abbr data-tooltip="Haute autorité de santé">HAS</abbr> (remboursées)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Suspicion de rachitisme,</li><li>Suspicion d'ostéomalacie,</li><li>Suivi ambulatoire de l'adulte transplanté rénal au-delà de 3 mois après la transplantation,</li><li>Chirurgie bariatrique : avant et après,</li><li>Évaluation et prise en charge de la personne âgée sujette aux chutes répétées,</li><li>Respect des résumés des caractéristiques du produit des médicaments préconisant la réalisation du dosage de la vitamine D.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Indications élargies <abbr data-tooltip="Non remboursé">NR</abbr> (proposition d'experts, non remboursées)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Toute situation de fragilité osseuse avec fractures non traumatiques ou densité minérale osseuse faible,</li><li>Pathologies chroniques sévères à risque de carence (hépatopathies, néphropathies, <abbr data-tooltip="Bronchopneumopathie chronique obstructive">BPCO</abbr>, insuffisance cardiaque et/ou respiratoire, cancers, diabète, obésité, maladies autoimmunes ou inflammatoires)</li><li>Toute situation de malabsorption,</li><li>Prématurité < 32 <abbr data-tooltip="Semaines d'aménorrhée">SA</abbr> (contrôle à 1 mois de vie),</li><li>Signes de surcharge en vitamine D (cf <a href="#refer4">tableau 4</a>, mucovicidose),</li><li>Signes compatibles avec un déficit profond en vitamine D (cf <a href="#refer2">tableau 2</a>),</li><li>Hyperparathyroïdie primitive,</li><li>Granulomatose (ex : sarcoïdose),</li><li>Bilan phospho-calcique incluant le dosage de la parathormone (aide à l'interprétation des résultats),</li><li>Avant instauration d'un traitement anti-ostéoporotique,</li><li>Prise de traitement modifiant le métabolisme de la vitamine D (anticonvulsivants, phénobarbital, corticoïdes, millepertuis, kétoconazole,...),</li><li>Exposition solaire nulle ou quasi-nulle,</li><li>Autres situations à risque (cf <a href="#refer3">tableau 3</a>).</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer2"><caption>Tableau 2 -Insuffisance en vitamine D - Diagnostic positif</caption><tbody><tr><th colspan="3" style="text-align: center;"><strong>Clinique</strong></th></tr><tr><td rowspan="4" style="text-align: center;"><strong>Osseux</strong></td><td style="text-align: center;">Ostéoporose</td><td><a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/osteoporose" rel="noopener" target="_blank">Voir fiche</a></td></tr><tr><td style="text-align: center;">Rachitisme</td><td><ul><li>Signes d'hypocalcémie : convulsions, retard de croissance, hypotonie musculaire, crises de tétanie,...</li><li>Chapelet costal, nouures épiphysaires,</li><li>Douleurs osseuses,</li><li>Retard de fermeture des fontanelles,...</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;">Ostéomolacie</td><td>Douleurs osseuses généralisées ou localisées (à la pression du sternum ou de la crête tibiale).</td></tr><tr><td style="text-align: center;">Douleurs osseuses</td><td><ul><li>Lombaires, puis bassin et cuisses,</li><li>Costales.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Musculaire</strong></td><td style="text-align: center;">Faiblesse musculaire proximale</td><td><ul><li>Démarche dandinante,</li><li>Marche ralentie,</li><li>Passage position assise-debout ralenti.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align: center;"><strong>Paraclinique</strong></th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>25(OH)D (D2+D3) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/dosage-vitamine-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</strong></td><td colspan="2" style="text-align: left;"><ul><li>Carence : 25(OH)D < 10 ng/mL,</li><li>Insuffisance : 10 ng/mL< 25(OH)D < 30 ng/mL,</li><li>Valeurs souhaitaibles : 30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL,</li><li><strong>Ne pas doser la 1,25(OH)-vitamine D</strong> (réservée à de rares indications spécialisées).</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align: center;">Situations à risque</th></tr><tr><td colspan="3" style="text-align: left;"><ul><li>Âge > 65 ans,</li><li>Faible exposition solaire (vêtements couvrants, vie en institution),</li><li>Maladies chroniques (pathologies cardiaques, pulmonaires, hépatopathies, néphropathies, cancers...),</li><li>Diabète,</li><li>Obésité,</li><li>Véganisme,</li><li>Prise de traitement modifiant le métabolisme de la vitamine D (anticonvulsivants, phénobarbital, corticoïdes, millepertuis, kétoconazole,...),</li><li>Femmes enceintes.</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer3"><caption>Tableau 3 - Supplémentation</caption><tbody><tr><th colspan="3">Généralités</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Traitement à prendre au cours d'un repas,</li><li>La substitution quotidienne permet une meilleure stabilité mais entraine un risque de mauvaise compliance,</li><li>Veiller à un apport alimentaire en calcium suffisant (1 g/jour). Supplémenter si nécessaire. (<a href="https://www.ordotype.fr/liens-utiles/calculateur-des-apports-calciques-grio" rel="noopener" target="_blank">questionnaire d'évaluation des apports</a>, 5 minutes).</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Pédiatrie (0-18 ans)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li><strong>Supplémentation</strong> <strong>systématique de 0 à 18 ans</strong> sans dosage préalable de la vitamine D,</li><li>Le dosage de la vitamine D n'est pas recommandé dans la population pédiatrique générale (voir indications <a href="#refer1">tableau 1</a>),</li><li>Objectif en cas de dosage : 30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL,</li><li>L'utilisation de compléments alimentaires n'est pas recommandée : cas de surdosages rapportés (hypercalcémie sévère avec néphrocalcinose). Vérifier l'existence d'une telle prise avant de débuter la supplémentation,</li><li>Apports calciques recommandés : ≥ 3-4 portions de produits laitiers par jour.</li></ul></td></tr><tr><td colspan="3" style="background-color: #bef2d3; text-align: center;"><strong>Supplémentation de 0 à 18 ans (hors pathologies chroniques, voir <a href="#refer1">tableau 1</a>)</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Facteurs de risque</strong></td><td colspan="2"><ul><li>Peau noire,</li><li>Obésité,</li><li>Absence d'exposition au soleil,</li><li>Régime végan.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>1<sup>ère</sup> intention : <br/>supplémentation quotidienne</strong></td><td colspan="2"><ul><li><strong>0-2 ans :</strong> 400 - 800 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>) quel que soit le type d'allaitement (maternel ou artificiel), </li><li><strong>2-18 ans :</strong><ul><li>Absence de facteurs de risque : 400 - 800 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>),</li><li>Présence de facteurs de risque : 800 - 1600 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</li></ul></li><li style="list-style-type: none;"></li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><p><strong>Mauvaise observance de la supplémentation quotidienne ET âge ≥ 2 ans :<br/>supplémentation intermittente</strong></p></td><td colspan="2"><ul><li>Absence de facteurs de risque :<ul><li>50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous le 3 mois (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-50-000-ui-3-mois" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>), ou</li><li>80 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> 2 fois par an en automne et hiver (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-1-ampoule-en-automne-et-en-hiver" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>),</li></ul></li><li>Présence de facteur de risque :<ul><li>50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> toutes les 6 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-1-ampoule-6-semaines" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>), ou</li><li>80 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous les 3 mois (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-1-ampoule-3-mois" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</li></ul></li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Patients ostéoporotiques ou à risque d'ostéoporose (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/osteoporose" rel="noopener" target="_blank">voir fiche</a>)</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Objectif</strong></td><td colspan="2">30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL.</td></tr><tr><td rowspan="2" style="text-align: center;"><strong>Dose de charge</strong></td><td style="text-align: center;">25(OH)D < 20 ng/mL</td><td style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> par semaine pendant 8 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-25-oh-d-20-ng-ml-dose-de-charge" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;">20 ng/mL < 25(OH)D < 30 ng/mL</td><td style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> par semaine pendant 4 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-25-oh-d-20-30-ng-ml-dose-de-charge-copy" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Dose d'entretien</strong></td><td colspan="2" style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/mois au long cours (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-dose-dentretien" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td rowspan="2" style="text-align: center;"><strong>Suivi biologique à 3 mois <br/>(<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/dosage-vitamine-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</strong></td><td><p style="text-align: center;">25(OH)D < 30 ng/mL</p></td><td><ul><li>Réduction de l'intervalle entre 2 prises (50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> toutes les 2 semaines), ou</li><li>Augmentation de la posologie à 80 000 - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/mois.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;">25(OH)D > 60 ng/mL</td><td>Espacer les prises : 50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous les 2 mois.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Suivi biologique au long cours</strong></td><td colspan="2"><ul><li>Annuel si dosage stable et dans la cible (30-60 ng/mL),</li><li>Adaptation de la fréquence de suivi si dosage instable.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Grossesse</th></tr><tr><td colspan="3">1 dose de 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> au 3<sup>ème</sup> trimestre (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vitamine-d-100-000-ui-grossesse" rel="noopener" spellcheck="false" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer4"><caption>Tableau 4 - Hypervitaminose D</caption><tbody><tr><th colspan="2">Complications</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Généralités</strong></td><td>Les complications sont principalement dûes à l'hypercalcémie induite.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Aiguës</strong></td><td><ul><li>Céphalées, apathie, confusion, irritabilité,</li><li>Asthénie,</li><li>Soif, polyuro-polydipsie, déshydratation,</li><li>Nausées, vomissements, anorexie.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Complications chroniques</strong></td><td><ul><li>Enfant : cassure de la courbe staturale,</li><li>Arythmie cardiaque, infarctus du myocarde,</li><li>Insuffisance rénale,</li><li>Lithiases calciques rénales, néphrocalcinose,</li><li>Calcifications extra-squelettiques.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Biologie (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/hypervitaminose-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Diagnostic positif<br/></strong></td><td style="text-align: left;">25(OH)D > 150 ng/mL.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Complications associées</strong></td><td><ul><li>Hypercalcémie,</li><li>Hypercalciurie,</li><li>Insuffisance rénale.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Etiologies</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Excès d'apport</strong></td><td><ul><li>Iatrogène,</li><li>Alimentaire.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Prise en charge thérapeutique</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Asymptomatique</strong></td><td><ul><li>Arrêt de la vitamine D,</li><li>Régime pauvre en calcium,</li><li>Hydratation abondante.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Symptomatique</strong></td><td><p>Hospitalisation si nécessaire pour prise en charge symptomatique de l'hypercalcémie (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/hypercalcemie" rel="noopener" target="_blank">voir fiche</a>).</p></td></tr></tbody></table>
<table cellpadding="5" id="refer1"><caption>Tableau 1 - Indications à la réalisation du dosage de vitamine D</caption><tbody><tr><th colspan="3">Indications recommandées par la <abbr data-tooltip="Haute autorité de santé">HAS</abbr> (remboursées)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Suspicion de rachitisme,</li><li>Suspicion d'ostéomalacie,</li><li>Suivi ambulatoire de l'adulte transplanté rénal au-delà de 3 mois après la transplantation,</li><li>Chirurgie bariatrique : avant et après,</li><li>Évaluation et prise en charge de la personne âgée sujette aux chutes répétées,</li><li>Respect des résumés des caractéristiques du produit des médicaments préconisant la réalisation du dosage de la vitamine D.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Indications élargies <abbr data-tooltip="Non remboursé">NR</abbr> (proposition d'experts, non remboursées)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Toute situation de fragilité osseuse avec fractures non traumatiques ou densité minérale osseuse faible,</li><li>Pathologies chroniques sévères à risque de carence (hépatopathies, néphropathies, <abbr data-tooltip="Bronchopneumopathie chronique obstructive">BPCO</abbr>, insuffisance cardiaque et/ou respiratoire, cancers, diabète, obésité, maladies autoimmunes ou inflammatoires)</li><li>Toute situation de malabsorption,</li><li>Prématurité < 32 <abbr data-tooltip="Semaines d'aménorrhée">SA</abbr> (contrôle à 1 mois de vie),</li><li>Signes de surcharge en vitamine D (cf <a href="#refer4">tableau 4</a>, mucovicidose),</li><li>Signes compatibles avec un déficit profond en vitamine D (cf <a href="#refer2">tableau 2</a>),</li><li>Hyperparathyroïdie primitive,</li><li>Granulomatose (ex : sarcoïdose),</li><li>Bilan phospho-calcique incluant le dosage de la parathormone (aide à l'interprétation des résultats),</li><li>Avant instauration d'un traitement anti-ostéoporotique,</li><li>Prise de traitement modifiant le métabolisme de la vitamine D (anticonvulsivants, phénobarbital, corticoïdes, millepertuis, kétoconazole,...),</li><li>Exposition solaire nulle ou quasi-nulle,</li><li>Autres situations à risque (cf <a href="#refer3">tableau 3</a>).</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer2"><caption>Tableau 2 -Insuffisance en vitamine D - Diagnostic positif</caption><tbody><tr><th colspan="3" style="text-align: center;"><strong>Clinique</strong></th></tr><tr><td rowspan="4" style="text-align: center;"><strong>Osseux</strong></td><td style="text-align: center;">Ostéoporose</td><td><a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/osteoporose" rel="noopener" target="_blank">Voir fiche</a></td></tr><tr><td style="text-align: center;">Rachitisme</td><td><ul><li>Signes d'hypocalcémie : convulsions, retard de croissance, hypotonie musculaire, crises de tétanie,...</li><li>Chapelet costal, nouures épiphysaires,</li><li>Douleurs osseuses,</li><li>Retard de fermeture des fontanelles,...</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;">Ostéomolacie</td><td>Douleurs osseuses généralisées ou localisées (à la pression du sternum ou de la crête tibiale).</td></tr><tr><td style="text-align: center;">Douleurs osseuses</td><td><ul><li>Lombaires, puis bassin et cuisses,</li><li>Costales.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Musculaire</strong></td><td style="text-align: center;">Faiblesse musculaire proximale</td><td><ul><li>Démarche dandinante,</li><li>Marche ralentie,</li><li>Passage position assise-debout ralenti.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align: center;"><strong>Paraclinique</strong></th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>25(OH)D (D2+D3) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/dosage-vitamine-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</strong></td><td colspan="2" style="text-align: left;"><ul><li>Carence : 25(OH)D < 10 ng/mL,</li><li>Insuffisance : 10 ng/mL< 25(OH)D < 30 ng/mL,</li><li>Valeurs souhaitaibles : 30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL,</li><li><strong>Ne pas doser la 1,25(OH)-vitamine D</strong> (réservée à de rares indications spécialisées).</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align: center;">Situations à risque</th></tr><tr><td colspan="3" style="text-align: left;"><ul><li>Âge > 65 ans,</li><li>Faible exposition solaire (vêtements couvrants, vie en institution),</li><li>Maladies chroniques (pathologies cardiaques, pulmonaires, hépatopathies, néphropathies, cancers...),</li><li>Diabète,</li><li>Obésité,</li><li>Véganisme,</li><li>Prise de traitement modifiant le métabolisme de la vitamine D (anticonvulsivants, phénobarbital, corticoïdes, millepertuis, kétoconazole,...),</li><li>Femmes enceintes.</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer3"><caption>Tableau 3 - Supplémentation</caption><tbody><tr><th colspan="3">Généralités</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Traitement à prendre au cours d'un repas,</li><li>La substitution quotidienne permet une meilleure stabilité mais entraine un risque de mauvaise compliance,</li><li>Veiller à un apport alimentaire en calcium suffisant (1 g/jour). Supplémenter si nécessaire. (<a href="https://www.ordotype.fr/liens-utiles/calculateur-des-apports-calciques-grio" rel="noopener" target="_blank">questionnaire d'évaluation des apports</a>, 5 minutes).</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Pédiatrie (0-18 ans)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li><strong>Supplémentation</strong> <strong>systématique de 0 à 18 ans</strong> sans dosage préalable de la vitamine D,</li><li>Le dosage de la vitamine D n'est pas recommandé dans la population pédiatrique générale (voir indications <a href="#refer1">tableau 1</a>),</li><li>Objectif en cas de dosage : 30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL,</li><li>L'utilisation de compléments alimentaires n'est pas recommandée : cas de surdosages rapportés (hypercalcémie sévère avec néphrocalcinose). Vérifier l'existence d'une telle prise avant de débuter la supplémentation,</li><li>Apports calciques recommandés : ≥ 3-4 portions de produits laitiers par jour.</li></ul></td></tr><tr><td colspan="3" style="background-color: #bef2d3; text-align: center;"><strong>Supplémentation de 0 à 18 ans (hors pathologies chroniques, voir <a href="#refer1">tableau 1</a>)</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Facteurs de risque</strong></td><td colspan="2"><ul><li>Peau noire,</li><li>Obésité,</li><li>Absence d'exposition au soleil,</li><li>Régime végan.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>1<sup>ère</sup> intention : <br/>supplémentation quotidienne</strong></td><td colspan="2"><ul><li><strong>0-2 ans :</strong> 400 - 800 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>) quel que soit le type d'allaitement (maternel ou artificiel), </li><li><strong>2-18 ans :</strong><ul><li>Absence de facteurs de risque : 400 - 800 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>),</li><li>Présence de facteurs de risque : 800 - 1600 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</li></ul></li><li style="list-style-type: none;"></li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><p><strong>Mauvaise observance de la supplémentation quotidienne ET âge ≥ 2 ans :<br/>supplémentation intermittente</strong></p></td><td colspan="2"><ul><li>Absence de facteurs de risque :<ul><li>50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous le 3 mois (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-50-000-ui-3-mois" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>), ou</li><li>80 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> 2 fois par an en automne et hiver (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-1-ampoule-en-automne-et-en-hiver" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>),</li></ul></li><li>Présence de facteur de risque :<ul><li>50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> toutes les 6 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-1-ampoule-6-semaines" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>), ou</li><li>80 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous les 3 mois (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-1-ampoule-3-mois" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</li></ul></li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Patients ostéoporotiques ou à risque d'ostéoporose (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/osteoporose" rel="noopener" target="_blank">voir fiche</a>)</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Objectif</strong></td><td colspan="2">30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL.</td></tr><tr><td rowspan="2" style="text-align: center;"><strong>Dose de charge</strong></td><td style="text-align: center;">25(OH)D < 20 ng/mL</td><td style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> par semaine pendant 8 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-25-oh-d-20-ng-ml-dose-de-charge" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;">20 ng/mL < 25(OH)D < 30 ng/mL</td><td style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> par semaine pendant 4 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-25-oh-d-20-30-ng-ml-dose-de-charge-copy" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Dose d'entretien</strong></td><td colspan="2" style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/mois au long cours (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-dose-dentretien" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td rowspan="2" style="text-align: center;"><strong>Suivi biologique à 3 mois <br/>(<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/dosage-vitamine-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</strong></td><td><p style="text-align: center;">25(OH)D < 30 ng/mL</p></td><td><ul><li>Réduction de l'intervalle entre 2 prises (50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> toutes les 2 semaines), ou</li><li>Augmentation de la posologie à 80 000 - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/mois.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;">25(OH)D > 60 ng/mL</td><td>Espacer les prises : 50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous les 2 mois.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Suivi biologique au long cours</strong></td><td colspan="2"><ul><li>Annuel si dosage stable et dans la cible (30-60 ng/mL),</li><li>Adaptation de la fréquence de suivi si dosage instable.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Grossesse</th></tr><tr><td colspan="3">1 dose de 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> au 3<sup>ème</sup> trimestre (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vitamine-d-100-000-ui-grossesse" rel="noopener" spellcheck="false" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer4"><caption>Tableau 4 - Hypervitaminose D</caption><tbody><tr><th colspan="2">Complications</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Généralités</strong></td><td>Les complications sont principalement dûes à l'hypercalcémie induite.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Aiguës</strong></td><td><ul><li>Céphalées, apathie, confusion, irritabilité,</li><li>Asthénie,</li><li>Soif, polyuro-polydipsie, déshydratation,</li><li>Nausées, vomissements, anorexie.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Complications chroniques</strong></td><td><ul><li>Enfant : cassure de la courbe staturale,</li><li>Arythmie cardiaque, infarctus du myocarde,</li><li>Insuffisance rénale,</li><li>Lithiases calciques rénales, néphrocalcinose,</li><li>Calcifications extra-squelettiques.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Biologie (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/hypervitaminose-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Diagnostic positif<br/></strong></td><td style="text-align: left;">25(OH)D > 150 ng/mL.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Complications associées</strong></td><td><ul><li>Hypercalcémie,</li><li>Hypercalciurie,</li><li>Insuffisance rénale.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Etiologies</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Excès d'apport</strong></td><td><ul><li>Iatrogène,</li><li>Alimentaire.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Prise en charge thérapeutique</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Asymptomatique</strong></td><td><ul><li>Arrêt de la vitamine D,</li><li>Régime pauvre en calcium,</li><li>Hydratation abondante.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Symptomatique</strong></td><td><p>Hospitalisation si nécessaire pour prise en charge symptomatique de l'hypercalcémie (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/hypercalcemie" rel="noopener" target="_blank">voir fiche</a>).</p></td></tr></tbody></table>
<table cellpadding="5" id="refer1"><caption>Tableau 1 - Indications à la réalisation du dosage de vitamine D</caption><tbody><tr><th colspan="3">Indications recommandées par la <abbr data-tooltip="Haute autorité de santé">HAS</abbr> (remboursées)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Suspicion de rachitisme,</li><li>Suspicion d'ostéomalacie,</li><li>Suivi ambulatoire de l'adulte transplanté rénal au-delà de 3 mois après la transplantation,</li><li>Chirurgie bariatrique : avant et après,</li><li>Évaluation et prise en charge de la personne âgée sujette aux chutes répétées,</li><li>Respect des résumés des caractéristiques du produit des médicaments préconisant la réalisation du dosage de la vitamine D.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Indications élargies <abbr data-tooltip="Non remboursé">NR</abbr> (proposition d'experts, non remboursées)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Toute situation de fragilité osseuse avec fractures non traumatiques ou densité minérale osseuse faible,</li><li>Pathologies chroniques sévères à risque de carence (hépatopathies, néphropathies, <abbr data-tooltip="Bronchopneumopathie chronique obstructive">BPCO</abbr>, insuffisance cardiaque et/ou respiratoire, cancers, diabète, obésité, maladies autoimmunes ou inflammatoires)</li><li>Toute situation de malabsorption,</li><li>Prématurité < 32 <abbr data-tooltip="Semaines d'aménorrhée">SA</abbr> (contrôle à 1 mois de vie),</li><li>Signes de surcharge en vitamine D (cf <a href="#refer4">tableau 4</a>, mucovicidose),</li><li>Signes compatibles avec un déficit profond en vitamine D (cf <a href="#refer2">tableau 2</a>),</li><li>Hyperparathyroïdie primitive,</li><li>Granulomatose (ex : sarcoïdose),</li><li>Bilan phospho-calcique incluant le dosage de la parathormone (aide à l'interprétation des résultats),</li><li>Avant instauration d'un traitement anti-ostéoporotique,</li><li>Prise de traitement modifiant le métabolisme de la vitamine D (anticonvulsivants, phénobarbital, corticoïdes, millepertuis, kétoconazole,...),</li><li>Exposition solaire nulle ou quasi-nulle,</li><li>Autres situations à risque (cf <a href="#refer3">tableau 3</a>).</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer2"><caption>Tableau 2 -Insuffisance en vitamine D - Diagnostic positif</caption><tbody><tr><th colspan="3" style="text-align: center;"><strong>Clinique</strong></th></tr><tr><td rowspan="4" style="text-align: center;"><strong>Osseux</strong></td><td style="text-align: center;">Ostéoporose</td><td><a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/osteoporose" rel="noopener" target="_blank">Voir fiche</a></td></tr><tr><td style="text-align: center;">Rachitisme</td><td><ul><li>Signes d'hypocalcémie : convulsions, retard de croissance, hypotonie musculaire, crises de tétanie,...</li><li>Chapelet costal, nouures épiphysaires,</li><li>Douleurs osseuses,</li><li>Retard de fermeture des fontanelles,...</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;">Ostéomolacie</td><td>Douleurs osseuses généralisées ou localisées (à la pression du sternum ou de la crête tibiale).</td></tr><tr><td style="text-align: center;">Douleurs osseuses</td><td><ul><li>Lombaires, puis bassin et cuisses,</li><li>Costales.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Musculaire</strong></td><td style="text-align: center;">Faiblesse musculaire proximale</td><td><ul><li>Démarche dandinante,</li><li>Marche ralentie,</li><li>Passage position assise-debout ralenti.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align: center;"><strong>Paraclinique</strong></th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>25(OH)D (D2+D3) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/dosage-vitamine-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</strong></td><td colspan="2" style="text-align: left;"><ul><li>Carence : 25(OH)D < 10 ng/mL,</li><li>Insuffisance : 10 ng/mL< 25(OH)D < 30 ng/mL,</li><li>Valeurs souhaitaibles : 30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL,</li><li><strong>Ne pas doser la 1,25(OH)-vitamine D</strong> (réservée à de rares indications spécialisées).</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align: center;">Situations à risque</th></tr><tr><td colspan="3" style="text-align: left;"><ul><li>Âge > 65 ans,</li><li>Faible exposition solaire (vêtements couvrants, vie en institution),</li><li>Maladies chroniques (pathologies cardiaques, pulmonaires, hépatopathies, néphropathies, cancers...),</li><li>Diabète,</li><li>Obésité,</li><li>Véganisme,</li><li>Prise de traitement modifiant le métabolisme de la vitamine D (anticonvulsivants, phénobarbital, corticoïdes, millepertuis, kétoconazole,...),</li><li>Femmes enceintes.</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer3"><caption>Tableau 3 - Supplémentation</caption><tbody><tr><th colspan="3">Généralités</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li>Traitement à prendre au cours d'un repas,</li><li>La substitution quotidienne permet une meilleure stabilité mais entraine un risque de mauvaise compliance,</li><li>Veiller à un apport alimentaire en calcium suffisant (1 g/jour). Supplémenter si nécessaire. (<a href="https://www.ordotype.fr/liens-utiles/calculateur-des-apports-calciques-grio" rel="noopener" target="_blank">questionnaire d'évaluation des apports</a>, 5 minutes).</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Pédiatrie (0-18 ans)</th></tr><tr><td colspan="3"><ul><li><strong>Supplémentation</strong> <strong>systématique de 0 à 18 ans</strong> sans dosage préalable de la vitamine D,</li><li>Le dosage de la vitamine D n'est pas recommandé dans la population pédiatrique générale (voir indications <a href="#refer1">tableau 1</a>),</li><li>Objectif en cas de dosage : 30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL,</li><li>L'utilisation de compléments alimentaires n'est pas recommandée : cas de surdosages rapportés (hypercalcémie sévère avec néphrocalcinose). Vérifier l'existence d'une telle prise avant de débuter la supplémentation,</li><li>Apports calciques recommandés : ≥ 3-4 portions de produits laitiers par jour.</li></ul></td></tr><tr><td colspan="3" style="background-color: #bef2d3; text-align: center;"><strong>Supplémentation de 0 à 18 ans (hors pathologies chroniques, voir <a href="#refer1">tableau 1</a>)</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Facteurs de risque</strong></td><td colspan="2"><ul><li>Peau noire,</li><li>Obésité,</li><li>Absence d'exposition au soleil,</li><li>Régime végan.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>1<sup>ère</sup> intention : <br/>supplémentation quotidienne</strong></td><td colspan="2"><ul><li><strong>0-2 ans :</strong> 400 - 800 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>) quel que soit le type d'allaitement (maternel ou artificiel), </li><li><strong>2-18 ans :</strong><ul><li>Absence de facteurs de risque : 400 - 800 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>),</li><li>Présence de facteurs de risque : 800 - 1600 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/jour (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-prise-quotidienne" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</li></ul></li><li style="list-style-type: none;"></li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><p><strong>Mauvaise observance de la supplémentation quotidienne ET âge ≥ 2 ans :<br/>supplémentation intermittente</strong></p></td><td colspan="2"><ul><li>Absence de facteurs de risque :<ul><li>50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous le 3 mois (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-50-000-ui-3-mois" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>), ou</li><li>80 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> 2 fois par an en automne et hiver (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-sans-facteur-de-risque-1-ampoule-en-automne-et-en-hiver" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>),</li></ul></li><li>Présence de facteur de risque :<ul><li>50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> toutes les 6 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-1-ampoule-6-semaines" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>), ou</li><li>80 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous les 3 mois (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-enfant-avec-facteur-de-risque-1-ampoule-3-mois" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</li></ul></li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Patients ostéoporotiques ou à risque d'ostéoporose (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/osteoporose" rel="noopener" target="_blank">voir fiche</a>)</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Objectif</strong></td><td colspan="2">30 ng/mL < 25(OH)D < 60 ng/mL.</td></tr><tr><td rowspan="2" style="text-align: center;"><strong>Dose de charge</strong></td><td style="text-align: center;">25(OH)D < 20 ng/mL</td><td style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> par semaine pendant 8 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-25-oh-d-20-ng-ml-dose-de-charge" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;">20 ng/mL < 25(OH)D < 30 ng/mL</td><td style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> par semaine pendant 4 semaines (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-25-oh-d-20-30-ng-ml-dose-de-charge-copy" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Dose d'entretien</strong></td><td colspan="2" style="text-align: left;">50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/mois au long cours (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/supplementation-en-vitamine-d-adulte-dose-dentretien" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr><tr><td rowspan="2" style="text-align: center;"><strong>Suivi biologique à 3 mois <br/>(<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/dosage-vitamine-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</strong></td><td><p style="text-align: center;">25(OH)D < 30 ng/mL</p></td><td><ul><li>Réduction de l'intervalle entre 2 prises (50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> toutes les 2 semaines), ou</li><li>Augmentation de la posologie à 80 000 - 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr>/mois.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;">25(OH)D > 60 ng/mL</td><td>Espacer les prises : 50 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> tous les 2 mois.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Suivi biologique au long cours</strong></td><td colspan="2"><ul><li>Annuel si dosage stable et dans la cible (30-60 ng/mL),</li><li>Adaptation de la fréquence de suivi si dosage instable.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="3">Grossesse</th></tr><tr><td colspan="3">1 dose de 100 000 <abbr data-tooltip="Unité internationale">UI</abbr> au 3<sup>ème</sup> trimestre (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/vitamine-d-100-000-ui-grossesse" rel="noopener" spellcheck="false" target="_blank">ordonnance</a>).</td></tr></tbody></table><p> </p><table cellpadding="5" id="refer4"><caption>Tableau 4 - Hypervitaminose D</caption><tbody><tr><th colspan="2">Complications</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Généralités</strong></td><td>Les complications sont principalement dûes à l'hypercalcémie induite.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Aiguës</strong></td><td><ul><li>Céphalées, apathie, confusion, irritabilité,</li><li>Asthénie,</li><li>Soif, polyuro-polydipsie, déshydratation,</li><li>Nausées, vomissements, anorexie.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Complications chroniques</strong></td><td><ul><li>Enfant : cassure de la courbe staturale,</li><li>Arythmie cardiaque, infarctus du myocarde,</li><li>Insuffisance rénale,</li><li>Lithiases calciques rénales, néphrocalcinose,</li><li>Calcifications extra-squelettiques.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Biologie (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/hypervitaminose-d" rel="noopener" target="_blank">ordonnance</a>)</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Diagnostic positif<br/></strong></td><td style="text-align: left;">25(OH)D > 150 ng/mL.</td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Complications associées</strong></td><td><ul><li>Hypercalcémie,</li><li>Hypercalciurie,</li><li>Insuffisance rénale.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Etiologies</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Excès d'apport</strong></td><td><ul><li>Iatrogène,</li><li>Alimentaire.</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Prise en charge thérapeutique</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Asymptomatique</strong></td><td><ul><li>Arrêt de la vitamine D,</li><li>Régime pauvre en calcium,</li><li>Hydratation abondante.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Symptomatique</strong></td><td><p>Hospitalisation si nécessaire pour prise en charge symptomatique de l'hypercalcémie (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/hypercalcemie" rel="noopener" target="_blank">voir fiche</a>).</p></td></tr></tbody></table>