Douleur mammaire
<table id="refer1" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 1 - Principales étiologies</caption><tbody><tr><th colspan="2">Types de douleur mammaire</th></tr><tr><td colspan="2"><ul><li data-w-id="b12632dc-582c-a256-fca9-c7aeefe5133e" data-wf-id="["b12632dc-582c-a256-fca9-c7aeefe5133e"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Cyclique : majorée en fin de cycle,</li><li data-w-id="c0e64956-be36-a37f-a7c6-962ba66dffa1" data-wf-id="["c0e64956-be36-a37f-a7c6-962ba66dffa1"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Non cyclique : indépendante des cycles menstruels,</li><li data-w-id="21160610-2392-d81f-e219-822e9beb2e0f" data-wf-id="["21160610-2392-d81f-e219-822e9beb2e0f"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Localisée,</li><li data-w-id="1610508a-8435-b57e-4921-cbf29a20eca9" data-wf-id="["1610508a-8435-b57e-4921-cbf29a20eca9"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Diffuse,</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Principales étiologies</th></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;" colspan="2"><strong>Douleur mammaire</strong></td></tr><tr><td colspan="2"><ul><li data-w-id="120c0af5-15ac-c043-3a96-cdd78efdb040" data-wf-id="["120c0af5-15ac-c043-3a96-cdd78efdb040"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Grossesse (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/grossesse-a-bas-risque-examens-systematiques" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>),</li><li data-w-id="ff2be315-5a9b-a22a-6815-4c7078cd2d5a" data-wf-id="["ff2be315-5a9b-a22a-6815-4c7078cd2d5a"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Allaitement,</li><li data-w-id="1121dba2-5b0f-2620-0795-730f19534b44" data-wf-id="["1121dba2-5b0f-2620-0795-730f19534b44"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Syndrome prémenstruel (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/syndrome-premenstruel" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>),</li><li data-w-id="88c035bf-08b1-3e29-bfe5-d43a105f1e9a" data-wf-id="["88c035bf-08b1-3e29-bfe5-d43a105f1e9a"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Douleur mammaire cyclique (voir <a href="#refer2">tableau 2</a>)</li><li data-w-id="3da0bd11-9ddd-7066-ed31-17dfea9b71ab" data-wf-id="["3da0bd11-9ddd-7066-ed31-17dfea9b71ab"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Douleur mammaire non cyclique :<ul><li data-w-id="24b721de-52b3-b993-4fb3-a3c1dbca8b19" data-wf-id="["24b721de-52b3-b993-4fb3-a3c1dbca8b19"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Cancer : la douleur mammaire est un signe révélateur de cancer du sein, mais n'en représente que très rarement le seul signe,</li><li data-w-id="8cef5cc5-7d23-d3b7-dd2e-f6fa7c3c3e6f" data-wf-id="["8cef5cc5-7d23-d3b7-dd2e-f6fa7c3c3e6f"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Tumeurs bénignes,</li><li data-w-id="1063ed03-0e5c-a4e1-a9a5-afb73f9faaeb" data-wf-id="["1063ed03-0e5c-a4e1-a9a5-afb73f9faaeb"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Iatrogènie (dont contraception hormonale et traitement hormonal substitutif),</li><li data-w-id="e9e73c68-9a8b-ef46-320f-14744c37da59" data-wf-id="["e9e73c68-9a8b-ef46-320f-14744c37da59"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Infection,</li><li data-w-id="fcc493dc-91b1-8c00-9bf9-512d7f225cd2" data-wf-id="["fcc493dc-91b1-8c00-9bf9-512d7f225cd2"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Douleur ligamentaire,</li><li data-w-id="0ebda735-2a96-bb74-43ab-b7e1bd844f56" data-wf-id="["0ebda735-2a96-bb74-43ab-b7e1bd844f56"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Traumatisme.</li></ul></li></ul></td></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;" colspan="2"><strong>Douleur extra-mammaire</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Douleur pariétale</strong></td><td><ul><li>Caractéristiques de la douleur évocatrices d'une origine pariétale :<br /><ul><li>Unilatérale,</li><li>Augmentant à la mobilisation,</li><li>Très externe ou très intense,</li><li>Reproduite à la pression de la paroi thoracique,</li></ul></li><li>Principales étiologies : <ul><li>Syndrome de Tietze (chondrite sterno-costale),</li><li>Myalgie pectorale,</li><li>Syndrome de Mondor (thrombophlébite aiguë thoracique superficielle),</li><li>Névralgie intercostale (sensation de décharges électriques).</li></ul></li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Douleur projetée</strong></td><td><ul><li data-w-id="8c248a33-2f8e-701f-fce9-5081c3e3a0bf" data-wf-id="["8c248a33-2f8e-701f-fce9-5081c3e3a0bf"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Névralgie cervico-brachiale,</li><li data-w-id="fe6aec6a-77f1-8197-c81b-b4109db2d5ba" data-wf-id="["fe6aec6a-77f1-8197-c81b-b4109db2d5ba"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Douleur abdominale ou intrathoracique,</li><li data-w-id="667a9975-fbf8-6caa-4927-13b4464f0a31" data-wf-id="["667a9975-fbf8-6caa-4927-13b4464f0a31"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Anxiété : rarement responsable de la douleur, mais peut l'aggraver.</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer2" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 2 - Douleur mammaire cyclique</caption><tbody><tr><th colspan="2">Douleur mammaire cyclique = Mastodynie</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Clinique</strong></td><td><ul><li data-w-id="4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db" data-wf-id="["4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Symptomatologie revenant à chaque cycle durant au moins 6 mois,</li><li data-w-id="4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db" data-wf-id="["4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Douleur :<ul><li data-w-id="4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db" data-wf-id="["4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Débutant en milieu de cycle et soulagée durant les règles,</li><li data-w-id="e1db7360-a00c-df24-bc3b-cba96dd81a6c" data-wf-id="["e1db7360-a00c-df24-bc3b-cba96dd81a6c"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Bilatérale avec irradiation à l'aisselle,</li><li data-w-id="54ecb12e-7bd9-5fca-b02a-de8d10a896b6" data-wf-id="["54ecb12e-7bd9-5fca-b02a-de8d10a896b6"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Touchant souvent le quadrant supéro-externe,</li></ul></li><li data-w-id="ff39feef-af00-423c-b3d8-f867486d9595" data-wf-id="["ff39feef-af00-423c-b3d8-f867486d9595"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Gonflement mammaire.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Explorations</strong></td><td><ul><li data-w-id="569bc8ac-9ca6-ad30-c269-b529fb61ea25" data-wf-id="["569bc8ac-9ca6-ad30-c269-b529fb61ea25"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Pas d'exploration (hors β-HCG en cas de doute) si :<ul><li data-w-id="fcf824c4-6113-db7d-85f5-de18973cdcb1" data-wf-id="["fcf824c4-6113-db7d-85f5-de18973cdcb1"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Symptomatologie typique,</li><li data-w-id="0c18395e-dfc9-f871-61c2-301f4353a516" data-wf-id="["0c18395e-dfc9-f871-61c2-301f4353a516"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Pas de facteur de risque de cancer,</li><li data-w-id="b25c0036-f426-ac5b-3941-872894c35251" data-wf-id="["b25c0036-f426-ac5b-3941-872894c35251"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Examen clinique normal.</li></ul></li><li data-w-id="deb6d718-2be1-36fc-621f-360963d99071" data-wf-id="["deb6d718-2be1-36fc-621f-360963d99071"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Sinon : mammographie +/- échographie (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/mammographie-echographie-mastodynie" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>)</li><li data-w-id="deb6d718-2be1-36fc-621f-360963d99071" data-wf-id="["deb6d718-2be1-36fc-621f-360963d99071"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Pas de bilan hormonal en l'absence d'autres signes de pathologie endocrinienne (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/hirsutisme" target="_blank" rel="noopener">hirsutisme</a>, <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/ecoulement-mamelonnaire" target="_blank" rel="noopener">galactorrhée</a>, <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/amenorrhee" target="_blank" rel="noopener">troubles du cycle</a>...)</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Traitements</strong></td><td><ul><li data-w-id="6b9b4b84-90d8-7f9a-a2a3-de30a369c936" data-wf-id="["6b9b4b84-90d8-7f9a-a2a3-de30a369c936"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Port d'un soutien-gorge bien ajusté et offrant un bon soutien (type brassière),</li><li data-w-id="19af3596-bf85-df1f-1e30-e64fdcff1e67" data-wf-id="["19af3596-bf85-df1f-1e30-e64fdcff1e67"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Réassurance ,</li><li data-w-id="0be6cb8a-a91c-ede3-16d1-883d00e049c4" data-wf-id="["0be6cb8a-a91c-ede3-16d1-883d00e049c4"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">AINS topiques (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/diclofenac-mastodynies" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li data-w-id="70e4f59c-7b47-b0c4-78e6-6e9df46d7de4" data-wf-id="["70e4f59c-7b47-b0c4-78e6-6e9df46d7de4"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Progestérone topique (utilisation répandue en France, sans preuve d'efficacité) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/progesterone-gel-mastodynies" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li data-w-id="8c710894-1b55-e6aa-6376-890f15df6e43" data-wf-id="["8c710894-1b55-e6aa-6376-890f15df6e43"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Autres (hors AMM, sur avis spécialisé) :<ul><li data-w-id="81ee9e0a-4e68-f6a2-2f34-ff94707b1b2f" data-wf-id="["81ee9e0a-4e68-f6a2-2f34-ff94707b1b2f"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Danazol,</li><li data-w-id="93c91db0-b2ec-d115-beed-72d4a4018522" data-wf-id="["93c91db0-b2ec-d115-beed-72d4a4018522"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Tamoxifène,</li><li data-w-id="546dc826-7ef4-915f-39f7-b7344ae2b590" data-wf-id="["546dc826-7ef4-915f-39f7-b7344ae2b590"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Goséréline,</li><li data-w-id="d662a862-8950-7e56-abb7-b3acd1239ccf" data-wf-id="["d662a862-8950-7e56-abb7-b3acd1239ccf"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Bromocriptine.</li></ul></li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer3" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 3 - Douleur mammaire et contraception</caption><tbody><tr><th>Douleur mammaire sous contraception oestro-progestative (COP)</th></tr><tr><td><ul><li data-w-id="a0414062-b659-1ac5-3e2e-4c47001308ea" data-wf-id="["a0414062-b659-1ac5-3e2e-4c47001308ea"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">La douleur mammaire est fréquente et peut régresser après quelques cycles.</li><li data-w-id="a0414062-b659-1ac5-3e2e-4c47001308ea" data-wf-id="["a0414062-b659-1ac5-3e2e-4c47001308ea"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">En cas de douleurs persistante, un changement de COP peut être proposé pour :<ul><li data-w-id="0c9d41af-df2d-dc89-fbf2-ae982e1c002a" data-wf-id="["0c9d41af-df2d-dc89-fbf2-ae982e1c002a"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Une COP minidosée type LEELOO ou OPTILOVA (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/contraception-oestro-progestative" target="_blank" rel="noopener">voir fiche</a>),</li><li data-w-id="693c306a-4592-cba1-4e56-cb14a0930f7c" data-wf-id="["693c306a-4592-cba1-4e56-cb14a0930f7c"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Une contraception progestative seule,</li><li data-w-id="111de726-f421-4272-bd33-b891d29da756" data-wf-id="["111de726-f421-4272-bd33-b891d29da756"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Une contraception non hormonale.</li></ul></li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer4" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 4 - Douleur mammaire post-ménopausique</caption><tbody><tr><th>Douleur mammaire post-ménopausique</th></tr><tr><td><ul><li data-w-id="6f8da579-2023-d617-1c40-31617f2825f5" data-wf-id="["6f8da579-2023-d617-1c40-31617f2825f5"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Symptomatologie similaire à une mastodynie (voir <a href="#refer2">tableau 2</a>) mais sans caractère cyclique.</li><li data-w-id="6f8da579-2023-d617-1c40-31617f2825f5" data-wf-id="["6f8da579-2023-d617-1c40-31617f2825f5"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Sous THM <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/menopause" target="_blank" rel="noopener">(voir fiche)</a> :<ul><li data-w-id="84614ad2-0eed-0eaa-515b-3c50f99b3e27" data-wf-id="["84614ad2-0eed-0eaa-515b-3c50f99b3e27"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Réevaluer l'indication de la THM,</li><li data-w-id="b10e9bb2-9e57-8c49-7646-96bfed4c3a7f" data-wf-id="["b10e9bb2-9e57-8c49-7646-96bfed4c3a7f"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Diminution de la dose d'œstrogènes en cas de THM indispensable.</li></ul></li><li data-w-id="1beb1cd7-a5d8-92d7-ffa8-039ec62bf73a" data-wf-id="["1beb1cd7-a5d8-92d7-ffa8-039ec62bf73a"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Hors THM : rechercher une sécrétion endogène d'œstrogènes (ovarienne ou surrénale) :<ul><li data-w-id="c587e761-1da4-4a6e-4ade-cb3c93f23b21" data-wf-id="["c587e761-1da4-4a6e-4ade-cb3c93f23b21"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Bilan hormonal (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/mastodynies-post-menopausiques-sans-thm" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>) : estradiol, FSH, LH, testostérone, SHBG, delta-4-androstènedione, SDHA</li><li data-w-id="b4bc4f2b-5af0-9926-0b97-fa1cedcebe86" data-wf-id="["b4bc4f2b-5af0-9926-0b97-fa1cedcebe86"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Imagerie (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/imagerie-surrenal-et-ovarienne" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>) : ovarienne et surrénale.</li></ul></li></ul></td></tr></tbody></table>
<table id="refer1" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 1 - Principales étiologies</caption><tbody><tr><th colspan="2">Types de douleur mammaire</th></tr><tr><td colspan="2"><ul><li data-w-id="b12632dc-582c-a256-fca9-c7aeefe5133e" data-wf-id="["b12632dc-582c-a256-fca9-c7aeefe5133e"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Cyclique : majorée en fin de cycle,</li><li data-w-id="c0e64956-be36-a37f-a7c6-962ba66dffa1" data-wf-id="["c0e64956-be36-a37f-a7c6-962ba66dffa1"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Non cyclique : indépendante des cycles menstruels,</li><li data-w-id="21160610-2392-d81f-e219-822e9beb2e0f" data-wf-id="["21160610-2392-d81f-e219-822e9beb2e0f"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Localisée,</li><li data-w-id="1610508a-8435-b57e-4921-cbf29a20eca9" data-wf-id="["1610508a-8435-b57e-4921-cbf29a20eca9"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Diffuse,</li></ul></td></tr><tr><th colspan="2">Principales étiologies</th></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;" colspan="2"><strong>Douleur mammaire</strong></td></tr><tr><td colspan="2"><ul><li data-w-id="120c0af5-15ac-c043-3a96-cdd78efdb040" data-wf-id="["120c0af5-15ac-c043-3a96-cdd78efdb040"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Grossesse (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/grossesse-a-bas-risque-examens-systematiques" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>),</li><li data-w-id="ff2be315-5a9b-a22a-6815-4c7078cd2d5a" data-wf-id="["ff2be315-5a9b-a22a-6815-4c7078cd2d5a"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Allaitement,</li><li data-w-id="1121dba2-5b0f-2620-0795-730f19534b44" data-wf-id="["1121dba2-5b0f-2620-0795-730f19534b44"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Syndrome prémenstruel (voir <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/syndrome-premenstruel" target="_blank" rel="noopener">fiche</a>),</li><li data-w-id="88c035bf-08b1-3e29-bfe5-d43a105f1e9a" data-wf-id="["88c035bf-08b1-3e29-bfe5-d43a105f1e9a"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Douleur mammaire cyclique (voir <a href="#refer2">tableau 2</a>)</li><li data-w-id="3da0bd11-9ddd-7066-ed31-17dfea9b71ab" data-wf-id="["3da0bd11-9ddd-7066-ed31-17dfea9b71ab"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Douleur mammaire non cyclique :<ul><li data-w-id="24b721de-52b3-b993-4fb3-a3c1dbca8b19" data-wf-id="["24b721de-52b3-b993-4fb3-a3c1dbca8b19"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Cancer : la douleur mammaire est un signe révélateur de cancer du sein, mais n'en représente que très rarement le seul signe,</li><li data-w-id="8cef5cc5-7d23-d3b7-dd2e-f6fa7c3c3e6f" data-wf-id="["8cef5cc5-7d23-d3b7-dd2e-f6fa7c3c3e6f"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Tumeurs bénignes,</li><li data-w-id="1063ed03-0e5c-a4e1-a9a5-afb73f9faaeb" data-wf-id="["1063ed03-0e5c-a4e1-a9a5-afb73f9faaeb"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Iatrogènie (dont contraception hormonale et traitement hormonal substitutif),</li><li data-w-id="e9e73c68-9a8b-ef46-320f-14744c37da59" data-wf-id="["e9e73c68-9a8b-ef46-320f-14744c37da59"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Infection,</li><li data-w-id="fcc493dc-91b1-8c00-9bf9-512d7f225cd2" data-wf-id="["fcc493dc-91b1-8c00-9bf9-512d7f225cd2"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Douleur ligamentaire,</li><li data-w-id="0ebda735-2a96-bb74-43ab-b7e1bd844f56" data-wf-id="["0ebda735-2a96-bb74-43ab-b7e1bd844f56"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Traumatisme.</li></ul></li></ul></td></tr><tr><td style="background-color: #bef2d3; text-align: center;" colspan="2"><strong>Douleur extra-mammaire</strong></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Douleur pariétale</strong></td><td><ul><li>Caractéristiques de la douleur évocatrices d'une origine pariétale :<br /><ul><li>Unilatérale,</li><li>Augmentant à la mobilisation,</li><li>Très externe ou très intense,</li><li>Reproduite à la pression de la paroi thoracique,</li></ul></li><li>Principales étiologies : <ul><li>Syndrome de Tietze (chondrite sterno-costale),</li><li>Myalgie pectorale,</li><li>Syndrome de Mondor (thrombophlébite aiguë thoracique superficielle),</li><li>Névralgie intercostale (sensation de décharges électriques).</li></ul></li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Douleur projetée</strong></td><td><ul><li data-w-id="8c248a33-2f8e-701f-fce9-5081c3e3a0bf" data-wf-id="["8c248a33-2f8e-701f-fce9-5081c3e3a0bf"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Névralgie cervico-brachiale,</li><li data-w-id="fe6aec6a-77f1-8197-c81b-b4109db2d5ba" data-wf-id="["fe6aec6a-77f1-8197-c81b-b4109db2d5ba"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Douleur abdominale ou intrathoracique,</li><li data-w-id="667a9975-fbf8-6caa-4927-13b4464f0a31" data-wf-id="["667a9975-fbf8-6caa-4927-13b4464f0a31"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Anxiété : rarement responsable de la douleur, mais peut l'aggraver.</li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer2" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 2 - Douleur mammaire cyclique</caption><tbody><tr><th colspan="2">Douleur mammaire cyclique = Mastodynie</th></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Clinique</strong></td><td><ul><li data-w-id="4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db" data-wf-id="["4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Symptomatologie revenant à chaque cycle durant au moins 6 mois,</li><li data-w-id="4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db" data-wf-id="["4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Douleur :<ul><li data-w-id="4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db" data-wf-id="["4b2ce7ab-af02-7b67-a5a7-88d4d4a085db"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Débutant en milieu de cycle et soulagée durant les règles,</li><li data-w-id="e1db7360-a00c-df24-bc3b-cba96dd81a6c" data-wf-id="["e1db7360-a00c-df24-bc3b-cba96dd81a6c"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Bilatérale avec irradiation à l'aisselle,</li><li data-w-id="54ecb12e-7bd9-5fca-b02a-de8d10a896b6" data-wf-id="["54ecb12e-7bd9-5fca-b02a-de8d10a896b6"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Touchant souvent le quadrant supéro-externe,</li></ul></li><li data-w-id="ff39feef-af00-423c-b3d8-f867486d9595" data-wf-id="["ff39feef-af00-423c-b3d8-f867486d9595"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Gonflement mammaire.</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Explorations</strong></td><td><ul><li data-w-id="569bc8ac-9ca6-ad30-c269-b529fb61ea25" data-wf-id="["569bc8ac-9ca6-ad30-c269-b529fb61ea25"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Pas d'exploration (hors β-HCG en cas de doute) si :<ul><li data-w-id="fcf824c4-6113-db7d-85f5-de18973cdcb1" data-wf-id="["fcf824c4-6113-db7d-85f5-de18973cdcb1"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Symptomatologie typique,</li><li data-w-id="0c18395e-dfc9-f871-61c2-301f4353a516" data-wf-id="["0c18395e-dfc9-f871-61c2-301f4353a516"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Pas de facteur de risque de cancer,</li><li data-w-id="b25c0036-f426-ac5b-3941-872894c35251" data-wf-id="["b25c0036-f426-ac5b-3941-872894c35251"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Examen clinique normal.</li></ul></li><li data-w-id="deb6d718-2be1-36fc-621f-360963d99071" data-wf-id="["deb6d718-2be1-36fc-621f-360963d99071"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Sinon : mammographie +/- échographie (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/mammographie-echographie-mastodynie" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>)</li><li data-w-id="deb6d718-2be1-36fc-621f-360963d99071" data-wf-id="["deb6d718-2be1-36fc-621f-360963d99071"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Pas de bilan hormonal en l'absence d'autres signes de pathologie endocrinienne (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/hirsutisme" target="_blank" rel="noopener">hirsutisme</a>, <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/ecoulement-mamelonnaire" target="_blank" rel="noopener">galactorrhée</a>, <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/amenorrhee" target="_blank" rel="noopener">troubles du cycle</a>...)</li></ul></td></tr><tr><td style="text-align: center;"><strong>Traitements</strong></td><td><ul><li data-w-id="6b9b4b84-90d8-7f9a-a2a3-de30a369c936" data-wf-id="["6b9b4b84-90d8-7f9a-a2a3-de30a369c936"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Port d'un soutien-gorge bien ajusté et offrant un bon soutien (type brassière),</li><li data-w-id="19af3596-bf85-df1f-1e30-e64fdcff1e67" data-wf-id="["19af3596-bf85-df1f-1e30-e64fdcff1e67"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Réassurance ,</li><li data-w-id="0be6cb8a-a91c-ede3-16d1-883d00e049c4" data-wf-id="["0be6cb8a-a91c-ede3-16d1-883d00e049c4"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">AINS topiques (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/diclofenac-mastodynies" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li data-w-id="70e4f59c-7b47-b0c4-78e6-6e9df46d7de4" data-wf-id="["70e4f59c-7b47-b0c4-78e6-6e9df46d7de4"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Progestérone topique (utilisation répandue en France, sans preuve d'efficacité) (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/progesterone-gel-mastodynies" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>),</li><li data-w-id="8c710894-1b55-e6aa-6376-890f15df6e43" data-wf-id="["8c710894-1b55-e6aa-6376-890f15df6e43"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Autres (hors AMM, sur avis spécialisé) :<ul><li data-w-id="81ee9e0a-4e68-f6a2-2f34-ff94707b1b2f" data-wf-id="["81ee9e0a-4e68-f6a2-2f34-ff94707b1b2f"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Danazol,</li><li data-w-id="93c91db0-b2ec-d115-beed-72d4a4018522" data-wf-id="["93c91db0-b2ec-d115-beed-72d4a4018522"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Tamoxifène,</li><li data-w-id="546dc826-7ef4-915f-39f7-b7344ae2b590" data-wf-id="["546dc826-7ef4-915f-39f7-b7344ae2b590"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Goséréline,</li><li data-w-id="d662a862-8950-7e56-abb7-b3acd1239ccf" data-wf-id="["d662a862-8950-7e56-abb7-b3acd1239ccf"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Bromocriptine.</li></ul></li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer3" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 3 - Douleur mammaire et contraception</caption><tbody><tr><th>Douleur mammaire sous contraception oestro-progestative (COP)</th></tr><tr><td><ul><li data-w-id="a0414062-b659-1ac5-3e2e-4c47001308ea" data-wf-id="["a0414062-b659-1ac5-3e2e-4c47001308ea"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">La douleur mammaire est fréquente et peut régresser après quelques cycles.</li><li data-w-id="a0414062-b659-1ac5-3e2e-4c47001308ea" data-wf-id="["a0414062-b659-1ac5-3e2e-4c47001308ea"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">En cas de douleurs persistante, un changement de COP peut être proposé pour :<ul><li data-w-id="0c9d41af-df2d-dc89-fbf2-ae982e1c002a" data-wf-id="["0c9d41af-df2d-dc89-fbf2-ae982e1c002a"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Une COP minidosée type LEELOO ou OPTILOVA (<a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/contraception-oestro-progestative" target="_blank" rel="noopener">voir fiche</a>),</li><li data-w-id="693c306a-4592-cba1-4e56-cb14a0930f7c" data-wf-id="["693c306a-4592-cba1-4e56-cb14a0930f7c"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Une contraception progestative seule,</li><li data-w-id="111de726-f421-4272-bd33-b891d29da756" data-wf-id="["111de726-f421-4272-bd33-b891d29da756"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Une contraception non hormonale.</li></ul></li></ul></td></tr></tbody></table><p> </p><table id="refer4" border="1" cellpadding="5"><caption>Tableau 4 - Douleur mammaire post-ménopausique</caption><tbody><tr><th>Douleur mammaire post-ménopausique</th></tr><tr><td><ul><li data-w-id="6f8da579-2023-d617-1c40-31617f2825f5" data-wf-id="["6f8da579-2023-d617-1c40-31617f2825f5"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Symptomatologie similaire à une mastodynie (voir <a href="#refer2">tableau 2</a>) mais sans caractère cyclique.</li><li data-w-id="6f8da579-2023-d617-1c40-31617f2825f5" data-wf-id="["6f8da579-2023-d617-1c40-31617f2825f5"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Sous THM <a href="https://www.ordotype.fr/pathologies/menopause" target="_blank" rel="noopener">(voir fiche)</a> :<ul><li data-w-id="84614ad2-0eed-0eaa-515b-3c50f99b3e27" data-wf-id="["84614ad2-0eed-0eaa-515b-3c50f99b3e27"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Réevaluer l'indication de la THM,</li><li data-w-id="b10e9bb2-9e57-8c49-7646-96bfed4c3a7f" data-wf-id="["b10e9bb2-9e57-8c49-7646-96bfed4c3a7f"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Diminution de la dose d'œstrogènes en cas de THM indispensable.</li></ul></li><li data-w-id="1beb1cd7-a5d8-92d7-ffa8-039ec62bf73a" data-wf-id="["1beb1cd7-a5d8-92d7-ffa8-039ec62bf73a"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Hors THM : rechercher une sécrétion endogène d'œstrogènes (ovarienne ou surrénale) :<ul><li data-w-id="c587e761-1da4-4a6e-4ade-cb3c93f23b21" data-wf-id="["c587e761-1da4-4a6e-4ade-cb3c93f23b21"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Bilan hormonal (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/mastodynies-post-menopausiques-sans-thm" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>) : estradiol, FSH, LH, testostérone, SHBG, delta-4-androstènedione, SDHA</li><li data-w-id="b4bc4f2b-5af0-9926-0b97-fa1cedcebe86" data-wf-id="["b4bc4f2b-5af0-9926-0b97-fa1cedcebe86"]" data-automation-id="dyn-item-diagnostics-input">Imagerie (<a href="https://www.ordotype.fr/ordonnances-types/imagerie-surrenal-et-ovarienne" target="_blank" rel="noopener">ordonnance</a>) : ovarienne et surrénale.</li></ul></li></ul></td></tr></tbody></table>
Sources et recommandations :
Auteur(s) :
Relecteur(s) :
Résumé des recommandations récentes et ordonnances types de bilans et traitements pour la prise en charge de la douleur mammaire en médecine générale.
Rappels essentiels des revues et recommandations récentes sur le diagnostic et la prise en charge de la douleur mammaire en médecine générale.
Ordonnances types de bilans et de traitements de la douleur mammaire en accord avec les pratiques actuelles.
Fiches conseils imprimables pour les patients présentant une douleur mammaire
Ordonnances types de bilans et rappel des principales étiologies de la douleur mammaire